درس پنجم: ملاحظات تربیتی هنگام انعقاد نطفه

• 
• 

بسم الله الرّحمن الرّحیم

تمهیدات تربیتی پیش از بارداری

  

درس گفتارهایی از: مسعود بسیطی

با اهتمام: سمیه حسینعلی؛ زهرا مرادی

   

دوره‌ی «تمهیدات تربیتی پیش از بارداری » یکی از سلسله مباحث «حس خوبِ فرزندپروری» است که طی شش جلسه برای علاقمندان به این موضوع ارائه‌‌ می‌گردد. در این درسنامه به نکات مهمِ تربیت فرزند که به پیش ازز بارداریِ مادر ارتباط دارد، اشاره‌‌ می‌گردد.

    

درس پنجم: ملاحظات تربیتی مرتبط با انعقاد نطفه

در درس چهارم گفتیم پیش از آنکه والدین برای بچه دار شدن اقدام کنند، حتما مال و تغذیه‌شان را پاک نمایند تا نطفه‌ی فرزندشان از حرام بسته نشود و همین موضوع، میزان حق پذیری و تمایل به رفتار عاقلانه و شایسته را در او کاهش ندهد. همچنین از خداوند مهربان بخواهند فرزندانی سالم و صالح نصیب‌شان گرداند و آنها را در تربیت ایشان موفق فرماید. چند روزی هم با مراقبه و نماز و روزه از مشغولیت‌های روزمره فاصله بگیرند تا هنگام انعقاد نطفه از نظر معنوی در شرایط مناسبی قرار داشته باشند و آن حال و هوای روحانی را به فرزندشان انتقال دهند. 

در این جلسه پیش از پرداختن به نکاتی که حین انعقاد نطفه باید مورد توجه قرار بگیرد، به این موضوع بسیار بسیار مهم اشاره می‌کنیم که:

یکی از مراحل حساسِ شکل گیریِ طینت، هنگام انعقاد نطفه است و والدین، در نوع طینت و طبع فرزند و کیفیت روحی که در جنین دمیده می‌شود، نقش اساسی دارند.

طبع و طینت هر فرد، میزان گرایش او به خوبی و بدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین، با وجود تاکید بر اختیار و حُرّیت انسان در انتخاب فعل و نیّت خوب یا بد، چنانچه کسی طینتی پاک و طبعی سالم داشته باشد، برای انجام کارهای شایسته میل و رغبت درونیِ بیشتری دارد و در برابر افعال و نیّات نادرست، کمتر وسوسه می‌شود. در مقابل، فردی که طینت و طبعی ناسالم دارد، کشش درونیِ ویژه‌ای نسبت به کارهای ناپسند و غیر عاقلانه دارد. بدیهی است کار تربیتی روی شخصی که به صورت ذاتی گرایش به بدی‌ها دارد، بسیار سخت‌تر و مستلزمِ صرف زمان و انرژی بیشتری است.

همانطور که گفته شد، والدین در شکل گیریِ طینت و طبع فرزندشان نقش مهمی دارند. تاثیر پدر بر کیفیت طینتِ نطفه‌ی در حالِ انعقاد، بسیار بسیار بیشتر از مادر است. اما پس از بسته شدن نطفه، روحیات و رفتار مادر در طول مدت بارداری و یا بازه‌ی شیردهی تاثیر مستقیمی بر طبع کودک می‌گذارد و حتی می‌تواند آن را تغییر دهد.[1] این موضوع، نشان دهنده‌ی اهمیّت و حساسیت جایگاه والدین در ایجاد طبع و طینت است. بنابراین، هم پدر و هم مادر باید تمام تلاش خود را برای به وجود آمدن فرزندی پاک با طبع و طینتی سالم به کار بندند. رعایت نکاتی که در ادامه عنوان می‌شوند، می‌تواند در این زمینه، کمک کننده باشد و طبع و طینتی پاک برای فرزندان‌مان به ارمغان آوَرَد. البته از آنجا که توصیه‌های مرتبط با زمان انعقاد نطفه، گسترده هستند، تنها به کلیات و مهم‌ترین آنها خواهیم پرداخت:

-   انعقاد نطفه‌ی حلال

از بزرگ‌ترین حقوقی که فرزند بر گردن پدر و مادرش دارد، این است که نطفه‌اش را از حلال منعقد کنند. زن و مردی که از راه حرام، نطفه‌ی فرزندشان را می‌بندند، بدترین جنایت را در حق او مرتکب می‌شوند. آنها با انتخاب طینتی ناسالم و ظرفی ناپاک برای روح فرزندشان، سبب می‌شوند تمایل درونیِ او به پذیرش حق و انتخاب رفتار عاقلانه به پایین‌ترین حالت خود برسد. بدین ترتیب فرزند آنها باید بیش از دیگران تلاش کند تا بر هوای نفس و کششِ شدید خود به شرّ و بدی‌ها پیروز گردد.[2]

همچنان که در جلسات قبل نیز اشاره شد، پاکیِ نطفه فقط در اثر رابطه‌ی حرامِ زن و مرد، از بین نمی‌رود. بلکه چنانچه مالی که زوجین از آن ارتزاق کرده‌اند، حرام باشد و با قوّتی که از همان غذای حرام به دست آورده‌اند، نطفه‌ی فرزند را منعقد سازند، باز هم به نوعی طینت و ظرف وجودیِ آلوده‌ای برای طفل معصوم‌شان انتخاب نموده‌اند.

    

-   طهارت زن و مرد:

به خاطر داشته باشیم روح پاک و متعالی را در ظرف آلوده قرار نمی‌دهند و این، والدین هستند که می‌توانند ظرفی مناسب برای روح فرزندشان مهیّا کنند. یکی از راهکارهای ایجاد نورانیت و پاکیِ این ظرف، طهارت والدین است. لذا پیش از انعقاد نطفه، چنانچه غسل واجبی به گردن هر یک از ایشان است، حتما غسل کنند.[3] همچنین، از نزدیکی در بازه‌ی زمانیِ پریود خانم (حیض)، اجتناب شود؛ در غیر این صورت چنانچه این عمل، منجر به بسته شدن نطفه گردد، فرزندِ متولد شده، از حق پذیریِ بسیار پایینی برخوردار خواهد بود و محبت اهل بیت که خداوند رحمان در سینه‌ی حلال زادگان قرار داده، در او نخواهد بود.[4]

خوشا به حالِ کسی که پدر و مادرش قبل از انعقاد نطفه‌ی او وضو گرفته باشند.[5] چراکه وضو نور است[6] و نورانیتش به نطفه و ظرفی که قرار است واجد روح فرزند شود، انتقال می‌یابد. پس چنین فرصتی را از پاره‌ی تن‌مان دریغ نداریم و با فعلی بسیار ساده و بی هزینه – یعنی طهارت و وضو - راه را برای تربیتش هموار سازیم.

   

-   نیّت:

همه می‌دانیم آنچه در نزد خداوند حکیم اهمیت دارد و سبب پاداش یا عقاب می‌گردد، نیّت فرد است، نه فعل او.[7] سکه‌ای که برای رضایت خدا در راه کمک به نیازمندی داده می‌شود، اثر و نتیجه‌اش با پولی که به همان فقیر اما به نیّت اِبراز وجود، داده می‌شود یکسان نخواهد بود. به همین ترتیب، سرنوشت نطفه‌ای که به نیّت رضایت خدا بسته می‌شود قطعا با آنچه از سرِ شهوت یا حتی ارضای میلِ مادر یا پدر شدن شکل می‌گیرد، تفاوت خواهد داشت.

رسول رحمت، مسلمانان را به فرزندآوری تشویق می‌کردند تا بر تعداد انسان های حق پذیری که خدای یگانه را می‌پرستند و به «لا اله الا الله» ایمان و اقرار دارند، افزوده شود.[8] چه خوب است که ما نیز با همین نیّت صاحب فرزند شویم. یعنی نیّت کنیم فرزندی حق پذیر، موحّد و تسبیح گویِ خداوند متعال به جمع انسان‌ها، بیفزاییم.

نیّت کنیم برای مباهات رسول خاتم و قدرتمندیِ اسلام و مسلمین بچه دار شویم.

نیّت کنیم برای افزودن یاریگر و دوستداری به جمع دوستداران و یاریگرانِ حجت زنده  زمان – حضرت مهدی ^{علیه السلام} – صاحب فرزند شویم.

آیا سرانجامِ نطفه‌ای که با چنین نیّتی بسته شود، با دیگر فرزندان تفاوتی نخواهد داشت؟

   

-   نماز، دعا و صدقه:

پیش از انعقاد نطفه، نماز بخوانیم،[9] بر حضرت محمد و اهل بیت پاکش درود بفرستیم[10] و با همه‌ی وجود از خداوند مهربان بخواهیم فرزندی سالم، صالح و شیعه‌ی آل محمد (ص)[11] نصیب‌مان فرماید.

همچنان که در جلسه‌ی پیش تاکید شد، دعا بسیار اثرگذار است و حتی می‌تواند اثرات سهل انگاری‌های پیشین ما را که در نسل‌مان تاثیرگذار خواهد بود، از بین ببرد. چراکه به فرموده‌ی رسول خاتم، «دعا، قضا را بر می‌گرداند، گرچه استوار و حتمی شده باشد».[12] همچنین دعا سبب می‌شود تا در آینده نیز تقدیر ناخوشایندی برای فرد مقدّر نشود.[13] پس پیش از انعقاد نطفه، برای خوشبختی و عاقبت به خیری فرزندمان دعا کنیم.

امام باقر ^{علیه السلام} سفارش کرده‌اند اینگونه دعا کنیم:

«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي وَلَداً وَ اجْعَلْهُ تَقِيّاً زَكِيّاً لَيْسَ فِي خَلْقِهِ زِيَادَةٌ وَ لَا نُقْصَانٌ وَ اجْعَلْ عَاقِبَتَهُ إِلَى خَيْر»[14]

بارخدایا؛ به من فرزندی عطا کن و او را پرهیزکار و پاک قرار ده که در آفرینشش کم و زیادى نباشد و عاقبتش را به خیر فرما.

علاوه بر دعا، حتما پیش از شروع رابطه‌ی جنسی، صدقه کنار بگذاریم تا آسیبی به جسم و روح فرزندمان وارد نشود. چه نیکوست که در پرداخت صدقه، سلامتی امام مهربان زمان را بر سلامتی و عاقبت به خیری فرزندمان مقدّم بداریم و با این نیّت، ارادت و محبّت قلبی‌مان را به ایشان عرضه داریم. از آنجا که این خاندان، کریمٌ مِن اَولادِ الکِرام[15] هستند، چنین عملی را بی پاداش نمی‌گذارند و احسان ما را با احسانی نیکوتر پاسخ خواهند داد. خوشا به سعادت فرزندی که دعای خیر امام زمان و خاندان پاکش بدرقه‌ی راهش باشد.

  

-    یاد و نام خدا

خداوند حکیم در قرآن کریم به انسان‌ها هشدار داده که مراقب باشند شیطان در مال و فرزندان‌شان شریک نشود.[16] شراکت شیطان در فرزند، به این معناست که نفع و بهره‌ای از آن فرزند به شیطان برسد! از آثار و نشانه‌های این شراکت، دشمنی و بُغضِ فرد مورد نظر نسبت به اهل بیت است.[17]

یکی از جاهایی که شیطان در کمین نشسته تا در نسل بنی آدم شریک شود، هنگام انعقاد نطفه است. هر فکر ناپسند یا به عبارتی «شیطان پسند» در حین انعقاد نطفه می‌تواند شیطان را در نطفه‌ی فرزند، شریک سازد. به عنوان مثال اگر مرد با یاد زن نامحرمی با همسرش همبستر شود و یا زن در حال نزدیکی به مرد دیگری فکر کند، زمینه را برای دخول شیطان و شراکتش در نطفه مهیّا کرده است. علاوه بر این، در روایتی از رسول خاتم داریم که اگر زن و مرد هنگام رابطه‌ی جنسی به شخص ثالثی فکر کنند و خود را در عشق بازی با او تخیّل کنند، احتمال اینکه فرزندشان «مخنّث» (دو جنسی یا متمایل به بروز رفتارهایی از جنس مخالف) شود و یا دچار جنون و فساد فکری گردد، بسیار زیاد است.[18]

همچنین زن و مردی که هنگام نزدیکی، فیلم‌های غیر اخلاقی و پورنو مشاهده می‌کنند، با آلوده ساختن فکر و ذهن‌شان به حرام، این فرصت را به شیطان می‌دهند که در نطفه‌ی فرزندشان شریک شود.

بنابراین، والدین مراقب باشند با چنین رفتارهایی شیطان را به خلوت خویش دعوت نکنند. بلکه با یاد و نام خدا و استعانت از قادر متعال جلوی این اتفاق شوم را بگیرند. امام صادق ^{علیه السلام} در این زمینه می‌فرمایند:

«هروقت کسی از شما بدون آنکه نام خدا را ببرد، با همسرش همبستر شود، شیطان در فرزندش شریک می‌شود و نشانه‌اش محبت یا بغض نسبت به ماست (اگر حبّ اهل بیت در سینه‌اش نباشد و نسبت به ایشان بغض داشته باشد، یعنی شیطان در نطفه‌ی او شریک بوده)»[19]

امیر مومنان نیز سفارش فرموده‌اند والدین پیش از انعقاد نطفه، این ذکر را بگویند تا شیطان از آنها و فرزندشان دور بماند:

«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ جَنِّبْنِي الشَّيْطَانَ وَ جَنِّبِ الشَّيْطَانَ مَا رَزَقْتَنِي»[20]

با نام الله و برای الله. خداوندا، من را از شیطان و شیطان را از فرزندی که رزقِ من می‌کنی دور ساز.

   

-    سایر آداب انعقاد نطفه:

O    زن و مرد، رو به قبله و یا پشت به قبله نباشند.[21]

منظور از رو به قبله بودن این است که اگر زن یا مرد در همان جهتی که دراز کشیده‌، بنشیند صورتش روبروی قبله قرار بگیرد.

  

O   با عجله و شتابزدگی مقاربت انجام ندهند.[22]   

گاهی در اثر فشار کار روزانه و یا انجام نمازها و دعاهای پیش از انعقاد نطفه، زن و شوهر با خستگی، بی حوصلگی و بدون رغبت، مقاربت انجام می‌دهند و می‌خواهند هرچه زودتر این کار را تمام کنند. چنانچه می‌خواهید فرزندانی با استعداد و سرشار از هوش و شعور داشته باشید، حتما هنگام نزدیکی، هر دو آمادگی کامل داشته باشید و با میل و احساس لذّت کامل این کار را انجام دهید. اگر خسته هستید، چند ساعت ابتدای شب را استراحت کنید و عمل انعقاد نطفه را در سحرگاه (پیش از اذان صبح)[23] انجام دهید تا فرزندی عاقل‌تر نصیب‌تان شود.[24]

   

O    در مکانی محفوظ که امکان داخل شدن کسی نباشد، همبستر شوند.[25]

حتّی کودکی که خواب است هم نباید در زمان آمیزش در اتاق حضور داشته باشد.[26]  چراکه ممکن است لحظه‌ای بیدار شود و چیزی ببیند یا بشنود و این مسئله در ضمیر ناخودآگاه او تاثیر بگذارد. ببینید رسول رحمت با چه تاکیدی نسبت به این اتفاق هشدار می‌دهند:

«قسم به خدایی که جانم در دست اوست، اگر مردی با همسر خود آمیزش کند و کودک بیداری، آن دو را ببیند، سخنان آنان یا صدای نفس‌شان را بشنود، آن کودک هرگز رستگار نخواهد شد، چه دختر باشد و چه پسر، به زناکاری آلوده می‌شود.»[27]

   

O    زمان و مکان مناسبی را برای انعقاد نطفه انتخاب کنند.

به عنوان نمونه هنگام کسوف یا خسوف و یا بعد از اذان صبح تا طلوع آفتاب، زمان مناسبی برای شکل گیری نطفه نیست[28] و می‌تواند زمینه‌ی نامساعدی را برای فرزند ایجاد نماید.[29] همچنین والدین از اینکه نطفه‌ی فرزند را در زیر آسمان (بدون هیچ پرده یا سقفی) تشکیل دهند، اجتناب نمایند.[30]

(جهت آشنایی بیشتر با زمان‌ها و مکان‌هایی که جهت انعقاد نطفه مناسب هستند، به ضمیمه‌ی «شرایط، زمان و مکان مناسب جهت انعقاد نطفه » در مجموعه‌ی «تمهیدات تربیتی پیش از بارداری » مراجعه فرمایید.)

    

در جلسه‌ی آینده، تذکرات تکمیلی در حوزه‌ی «تمهیدات تربیتی پیش از بارداری» را بیان خواهیم نمود و این مبحث را به اتمام می‌رسانیم. (ان شاء الله)

   

نکات مهم این جلسه:

-    یکی از مراحل حساسِ شکل گیریِ طینت، هنگام انعقاد نطفه است.

-    طبع و طینت هر فرد، میزان گرایش او به خوبی و بدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

-    والدین، در نوع طینت و طبع فرزند و کیفیت روحی که در جنین دمیده می‌شود، نقش اساسی دارند.

-    سهم پدر در تعیین طینت و سهم مادر در شکل گیری طبع بیشتر است.

-    ملاحظات تربیتی هنگام انعقاد نطفه:

O   انعقاد نطفه‌ی حلال

O   طهات زن و مرد

O   نیّت

O   نماز، دعا و صدقه

O   یاد و نام خدا

O   رو به قبله یا پشت به قبله نباشند / اجتناب از عجله و بی حوصلگی / عدم حضور هیچ کس در خلوت‌شان / انتخاب زمان و مکان مناسب ...

  

   

   

   

---

• < قبلی
• بعدی >