بر بالهای جود

نویسنده: س. تحفه (کارشناس روانشناسی؛  این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید  )

امام جواد، نهمین هدایتگر و جانشین پس از پیامبر رحمت است. ولادت ایشان، مصادف با 10 رجب سال 195 هجری قمری بود[1] . هشتمین حجت خدا – امام رضا – نامش را محمد نهاد. از آنجا که در جود و بخشش، بی‌همتا بود، ملقّب به جواد شد. و چون آنچنان که شایسته خداوند بود، تقوا را رعایت می‌کرد، تقی نامیده شد[2]. به نقل از پدرشان - علی بن موسی الرضا - مولودی پر برکت‌تر از او نسبت به شیعیان، متولد نشده است[3]. مادر این مولود فرخنده، سبیکه نام داشت که امام رضا او را خیزران نامید.

زمانی که غریب‌ترین غریبان – امام رضا – به شهادت رسید، فرزندشان جواد، حدودا 7 تا 9 سال داشت. از این رو برخی از شیعیان، از کمی سنِ جانشینِ امام هشتم، در امامت فرزندش جواد در شک و شبهه افتادند. تا آنکه عده‌ای از علما و فاضلان شیعه خدمت ایشان رفتند و از وفور علم و کمالات او، اقرار به امامتش کردند[4] .

امام جواد معدن علم الهی و محل راز خداوندی بود[5] . تا جایی که مأمون – قاتل امام رضا – اعتراف می‌کند که علم ایشان از جانب حق تعالی است و این علم از راه تحصیل، کسب کردنی نیست و کوچک و بزرگ این خاندان از دیگران برترند[6].

مدت امامت امام جواد، 17 سال بود و در سال 220 در سن 25 سالگی به شهادت رسید. [7]

از این هدایتگر آسمانی، نکات تربیتی زیادی برای کسانی که دنبال هدایت و تربیت هستند، به یادگار مانده. در ادامه، به چند نمونه از کلام سرشار از علم و عقلانیت ایشان اشاره می‌شود:

1- ملاقات و دیدار با برادران [ایمان دار]، موجب صفای دل و شكوفائی عقل خواهد گشت، گرچه در مدّت زمانی كوتاه انجام پذیرد. [8]

2- كسى كه در امرى حاضر باشد ولی از آن کار کراهت داشته باشد، همچون كسی است كه [هنگام وقوع آن امر] غائب بوده. و هر كه در امرى حاضر نباشد ولى بدان رضایت داشته باشد، مانند كسى است كه خود در آن امر حضور داشته.[9]

3- هر كه گوش دل به گوینده‏اى دهد [گویا] او را پرستیده. اگر گوینده از طرف خدا باشد، پس [در واقع] خدا را پرستیده، و اگر از زبان ابلیس سخن گوید، شیطان را پرستیده. [10]

4- هركس موقعیّت شناس نباشد جریانات، او را می رباید و هلاك خواهد شد و هركس بدون تفّكر و اطمینان نسبت به جوانب (هر كاری، فرمانی، حركتی و ...) مطیع و پذیرای آن شود، خود را در معرض سقوط قرار داده؛ و نتیجه‌ای جز خشم و عصبانیّت نخواهد گرفت. [11]

5- ارزشمندترین عبادت‌ها آن است كه خالص و بدون ریا باشد. [12]

6- تأخیر در توبه، فریب‏خوردگى است؛ و دست به دست كردن بسیار، سرگردانى؛ و عذرتراشى در برابر خدا هلاكت؛ و پافشارى بر گناه، ایمن شمردن‏ خویش از عقوبت خداست. جز زیانكاران كسى از عقوبت الهى (به خیال خویش) ایمن نیست. [13]

7- تا زمانی که بندگان شکرگزاری از خدا را قطع نکنند، خداوند فزونیِ نعمت را قطع نمی‌کند (تا وقتی بندگان شکر نعمت را به جا آورند، خداوند هم بر آن نعمت می‌افزاید).[14]

8- انجام دهنده ظلم، كمك دهنده برای ظلم و كسی كه راضی به ظلم باشد، هر سه [در ظلم] شریك خواهند بود. [15]

9- اگر جاهل سکوت می‌کرد، مردم دچار اختلافات نمی‌شدند. [16]

10- هر كه كار زشتی را تحسین (تأیید) كند، در [عقاب] آن شریك خواهد بود. [17]

11- اعتماد به خدا بهاى هر چیز با ارزش و نردبان ترقى هر امر بلند مرتبه ای است‏.[18]

12- عزّت مومن، در بی نیازی او از مردم است. [19]

13- اینگونه مباش که در آشکارا خود را ولی خدا نشان دهی و در پنهان، دشمن خدا باشی. [20]

14- فرود آوردن بال (تواضع)، زینت بخش علم؛ ادب نیکو، زینت بخش عقل؛ و گشاده رویی، زینت بخش حلم است. [21]

15- چگونه گمراه و درمانده خواهد شد كسی كه خداوند سَرپرست و متكفّل اوست؟ چطور نجات می یابد كسی كه خداوند در طلبش است؟ هر كه از خدا قطع امید كند و به غیر او پناهنده شود، خداوند او را به همان شخص واگذار می كند. [22]

16- از رفاقت با آدم بد بپرهیز. بدرستیکه او به شمشیر آخته می‌ماند؛ منظرش نیکو است و آثارش زشت.[23]

17- آهنگ خدا را در دل داشتن زودتر انسان را به مقصد می‌رساند تا اینکه با اَعمال، اعضا و جوارح را به رنج بیاندازد. (با بال دل سریع تر به خدا می‌توان رسید تا پای رفتار) [24]

18- هر كه با تکیه بر خداوند، خود را بی نیاز [از مردم] بداند، مردم محتاج او خواهند شد؛ و هر كه تقوای الهی را پیشه‌ی خود كند، مورد محبّت مردم قرار می گیرد گرچه مردم خودشان اهل تقوا نباشند. [25]

19- نعمتی كه شكرش به جا نیاید همانند گناهی است كه بخشوده نشود. [26]

20- بر شما باد به طلب علم؛ چون طلبش واجب و بحث درباره‌اش مطلوب است. مایه پیوند میان برادران [ایماندار]؛ نشانه جوانمردی؛ هدیه ای [مناسب] در مجالس؛ دوستی در سفر؛ و مونسی در تنهائی است.[27]

21- همنشینی با بی خردان، سبب تباهی اخلاق می‌شود و رفاقت با خردمندان، موجب رشد و كمال اخلاق می‌گردد. [28]

22- حقیقت‏ ادب‏ اجتماع خصلتها و صفات خیر است در آدمى و اجتناب و دورى نمودن است از خصلتهاى زشت و قبیح، و مرد به سبب ادب به مكارم اخلاق و مقام ارجمند در دنیا و آخرت می رسد و به سبب آن داخل بهشت مى‏شود و ادب نزد بعضى از مردم آن است كه انسانى سخن نیكو بگوید و كلمات زشت را بر زبان نیاورد و حال آنكه چنین نیست؛ زیرا سخن نیكو گفتن ادب نیست مگر آنكه رضایت خداوندى در آن باشد و سبب دخول بهشت گردد. با ادب بودن یعنی رعایت ادب شریعت، پس با عمل كردن به شریعت (دستورات الهی) حقیقتا با ادب باشید. [29]

23- برای کمال جوانمردی همین بس که انسان آنچه را زیبنده‌ی او نیست فروگذارد و برای حیای او همین بس که با هیچ کس چنان رفتار نکند که برخودش نمی‌پسندد. [30]

24- هر که برادرش را پنهانی پند دهد، او را زینت بخشیده و اگر در حضور دیگران نصیحتش کند، ضایعش ساخته است. [31]

25- سه چیز، بنده را به خشنودی خدای متعال می‌رساند: بسیار طلب مغفرت کردن، فروتنی، و بسیار صدقه دادن. [32]

26- سه خصلت است که در هر که باشد، پشیمان نمی‌شود: شتاب نکردن، مشورت کردن و توکل بر خدا به هنگام تصمیم. [33]

• < قبلی
• بعدی >