|
|
|
|
|
پندهای نهج البلاغه؛ در باب «حفظ زبان و گفتار»
گردآوری: زهرا مرادی ( کارشناس ارشد MBA ؛ این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید )
«نهج البلاغه» به معنای «روش رسا سخن گفتن»، نام زیبایی است که سید رضی بر گلچینی از سخنان و نامه‌ها و بیانات امیر مومنان، علی علیه السلام نهاد.[1] هرچند رسیدن به قله‌ی رفیع معرفت علی بن ابیطالب با کند و کاو در نهج البلاغه میسر نمی‌گردد، اما بی تردید توجه و تدبر در کلام ایشان می‌تواند ما را با این شخصیت منحصر به فرد که خدایش امیر مومنان خطاب فرموده، بیشتر آشنا کند.[2]
در نوشتار پیش رو نکاتی را که امیر مومنان در باب حفظ زبان و گفتار تذکر داده اند بیان می‌کنیم و امید داریم از این بیانات ارزشمند پند گیریم و بدان عامل باشیم:
مراقبت از زبان:
تا حرف نزده‌ای سخن را در بند خود دارى و چون گفتى خود را در بند سخن انداختى. بنابراین زبانت را همچون سیم و زرت در خزینه حفظ كن. چه بسا یك كلمه نعمتى را از بین ببرد و نقمت و بلایى را بیاورد.[3]
مهار زبان در برابر معلم:
تیزى زبانت را بر ضد كسى كه تو را گویا كرده به كار مگیر و شیوایى گفتارت را بر ضد كسى كه سخنورت نموده صرف مكن.[4]
گفتار، نشانه‌ی شخصیت:
مرد، در زیر زبان خود نهان است.[5]
گفتار جزیی از کردار
آن کس که می‌داند گفتارش از كردار او است (بابت سخنی که می‌گوید بازخواست خواهد شد) كم می‌گوید مگر در آن چه به كارش آید.[6]
به جا سخن گفتن
در خاموشی گزیدن از بیان حکمت آمیز خیری نیست؛ همچنانکه در زبان گشودن به گفتار نابخردانه خیری نیست.[7]
پاداش آدمی در گرو گفتار و رفتار
آدمی به واسطه‌ی آنچه بر زبان جاری می‌سازد و آنچه با دستها و پاهایش انجام می‌دهد مورد پاداش [یا عِقاب] قرار می‌گیرد.[8]
قدرت زبان
چه بسیار گفتاری که از یورش موثرتر است.[9]
پرهیز از سخن ناپسند
هر كسى به سوى چیزى كه مردم از آن بدشان مى آید بشتابد (بدون تامل و تحقیق درباره‌ی دیگران سخن بگوید)، مردم نیز درباره او، آنچه را كه نمی‌دانند خواهند گفت [بی آنکه در درستی و نادرستی آنچه از وی شنیده اند تحقیق کنند].[10]
پرهیز از نقل سخن بى محتوا
از گفتن سخن [بى محتوایى كه] خنده مى آورد برحذر باش، گرچه آن را از دیگرى نقل كنى.[11]
تفاوت عاقل و احمق در گفتار
زبان عاقل، در پشت قلبش قرار دارد و قلب احمق، پشت زبانش.[12]
درندگی زبان:
زبان، درنده‌اى است كه اگر رها شود زخم زند.[13]
بی ارزش شدن توسط زبان
آن كه زبان را بر خود حاكم كند خود را بى ارزش كرده است.[14]
در نکوهش زیاد صحبت کردن
هر كه زیاد صحبت کند به هذیان افتد و هر كه تفکر كند بینا گردد.[15]
در مدح خاموشی
با خاموشى بسیار، هیبت و شكوه در آدمى پدید مى آید.[16]
نهی از سوء برداشت
هر سخنى كه از دهان كسى خارج مى شود تا احتمال درستى و نیكى در آن است آن را حمل بر فساد مكن.[17]
مطالب مرتبط
[1] . برای آشنایی بیشتر با این کتاب ارزشمند و انگیزه‌ی مولف آن می‌توانید به نوشته‌ی «برادر قرآن» در سایت محمد (ص) مراجعه فرمایید.
[2] . رسول خاتم فرمودند در شب معراج خداوند به من فرمود "یا مُحَمَّدُ إِنِّی قَدْ جَعَلْتُ عَلِیاً أَمِیرَ الْمُؤْمِنِین" یعنی: ای محمد همانا من علی را امیر مومنان قرار دادم: بحارالانوار، ج 37، ص 338.
[3] . "الْكَلَامُ فِی وَثَاقِكَ مَا لَمْ تَتَكَلَّمْ بِهِ فَإِذَا تَكَلَّمْتَ بِهِ صِرْتَ فِی وَثَاقِهِ فَاخْزُنْ لِسَانَكَ كَمَا تَخْزُنُ ذَهَبَكَ وَ وَرِقَكَ فَرُبَّ كَلِمَةٍ سَلَبَتْ نِعْمَةً وَ جَلَبَتْ نِقْمَة": نهج البلاغه، ص 543، حکمت 381.
[4] . "لَا تَجْعَلَنَّ ذَرَبَ لِسَانِكَ عَلَى مَنْ أَنْطَقَكَ وَ بَلَاغَةَ قَوْلِكَ عَلَى مَنْ سَدَّدَك": همان، ص 548، حکمت 411.
[5] . "الْمَرْءَ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِه": همان، ص 497، حکمت 148.
[6] . "مَنْ عَلِمَ أَنَّ كَلَامَهُ مِنْ عَمَلِهِ قَلَّ كَلَامُهُ إِلَّا فِیمَا یعْنِیه": همان، ص 536، حکمت 349.
[7] . "لَا خَیرَ فِی الصَّمْتِ عَنِ الْحُكْمِ كَمَا أَنَّهُ لَا خَیرَ فِی الْقَوْلِ بِالْجَهْل": همان، ص 502، حکمت 182.
[8] . "إِنَّمَا الْأَجْرُ فِی الْقَوْلِ بِاللِّسَانِ وَ الْعَمَلِ بِالْأَیدِی وَ الْأَقْدَام": همان، ص 476، حکمت 42.
[9] . "رُبَّ قَوْلٍ أَنْفَذُ مِنْ صَوْل": همان، ص 545، حکمت 394.
[10] . "مَنْ أَسْرَعَ إِلَى النَّاسِ بِمَا یكْرَهُونَ قَالُوا فِیهِ [مَا] بِمَا لَا یعْلَمُون": همان، ص 474، حکمت 35.
[11] . "إِیاكَ أَنْ تَذْكُرَ مِنَ الْكَلَامِ مَا یكُونُ مُضْحِكاً وَ إِنْ حَكَیتَ ذَلِكَ عَنْ غَیرِك": همان، ص 405، نامه 31.
[12] . "لِسَانُ الْعَاقِلِ وَرَاءَ قَلْبِهِ وَ قَلْبُ الْأَحْمَقِ وَرَاءَ لِسَانِه": همان، ص 476، حکمت 40.
[13] . "اللِّسَانُ سَبُعٌ إِنْ خُلِّی عَنْهُ عَقَر": همان، ص 478، حکمت 60.
[14] . "هَانَتْ عَلَیهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَیهَا لِسَانَه": همان، ص 469، حکمت 2.
[15] . "مَنْ أَكْثَرَ أَهْجَرَ وَ مَنْ تَفَكَّرَ أَبْصَر": همان، ص 402، نامه 31.
[16] . "بِكَثْرَةِ الصَّمْتِ تَكُونُ الْهَیبَة": همان، ص 508، حکمت 224.
[17] . "لَا تَظُنَّنَّ بِكَلِمَةٍ خَرَجَتْ مِنْ أَحَدٍ سُوءاً وَ أَنْتَ تَجِدُ لَهَا فِی الْخَیرِ مُحْتَمَلا": همان، ص 538، حکمت 360.
به ما بپیوندید:
|
|
|
|
|
 | امروز: | 3777 |
 | این هفته: | 14311 |
 | در مجموع: | 7534008 |
|