نویسنده: مسعود بسیطی (کارشناس علوم تربیتی و ادیان و فرق ؛ این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید )
با نگاهی به تفاسیر رسیده از خاندان وحی بر آیه "وَفَدَینَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ "[1]
سلام بر آدم؛ آن هنگام که خدایت نور تو را در صلبش قرار داد و ملائک به جهت تعظیم نور تو بر وی سجده کردند.[2]
سلام بر نوح؛ آن هنگام که با کوبیدن میخی به نام تو بر کشتی نجاتش، کشتی و اهلش را از طوفان حوادث ایمن ساخت.[3]
سلام بر ابراهیم؛ آن هنگام که در میان آتش، خدا را به نام تو خواند؛[4] و به جهت وجود نور تو در صلبش آنچنان به استجابت دعایش یقین داشت که در پاسخ به جبراییل که پرسید «آیا به یاری من نیازی داری؟» فرمود: «به تو، نه!»[5]
و سلام بر تو؛ آن هنگام که در صُلب اسماعیل قرار گرفتی و ربّ تو اراده کرد تا با ذبحی عظیم، اسماعیل را و نوری که از تو و خاندان پاکت در صلبش بود، حفظ کند! [6]
آری؛ یکتای حکیم، ابراهیم را امر کرده بود تا پس از فراقی دیرین، دلبند خویش به قربانگاه بَرَد! امر، امر پروردگار بود و ابراهیمِ خلیل که از هر چه جز خدا خالی بود، به دنبال کسب رضایت خالق، به راه افتاد...
آنگاه که ابراهیم، اسماعیل را به قربانگاه میبُرد دل در دل هاجر نبود. مهر هاجر به اسماعیل، نه فقط مهر یک مادر بود به فرزند دلبندش؛ که اسماعیل هر فرزندی نبود! پارهی تن او، حامل انواری بود که خداوند آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل را به طفیلی آنها آفریده بود![7] و اگر اسماعیل نباشد، زمینیان از هدایت شجره طیبه محروم خواهند ماند.
ابراهیم تسلیمِ امر پروردگار خَنجر بر حَنجر اسماعیل نهاد ...
"بارالاها؛ آخر، نور حبیبت محمّد، در صلب اوست.
پروردگارا؛ گل سر سبد خلقت در صلب اسماعیل است.
خداوندا؛ با قربانی شدن اسماعیل، هدف خلقتت اَبتر میماند!"
خالق که تسلیم و رضایت ابراهیم و اسماعیل را در اجرای فرمان خویش دید، فرشتگان مقرّب را همراه قوچی برای قربانی شدن به سوی خلیل و ذبیح خود روانه ساخت و ایشان را ندا داد که: عملشان مقبول افتاده؛ پس اسماعیل از قربانگاه بیرون آید که «ذبحی عظیم» فِدیهی او گردید![8]
آن «ذبح عظیم» تو بودی؛ «حسین»، نوری از انوار محمد. [9]
تو خود را قربانیِ اسماعیل نمودی تا جان عزیز برترین عبد خدا – محمد مصطفی – که نورش در صلب اسماعیل بود، محفوظ بماند.
آری؛ تو همان «ذبح عظیم» بودی. وَرنَه در مقابل عظمت اسماعیل، چگونه قوچی «ذبح عظیم» باشد؟!
تو فِدیهی جان رسول خدا گشتی تا پیام آور رحمت - محمّد مصطفی - در میان آدمیان ظاهر گردد و رحمت و هدایت را به کامشان ریزد.
و این چنین، سخن رحمت عالمیان، سیّد کَو نِین معنا شد که:
"حُسینُ مِنیّ و اَنا مِن حُسین"[10] حسین از من و من از حسین حیات دارم!
برای قربانی، هفتاد و دو اسماعیل نیز همراه آوردی؛ و در راه رضای خالق، هیچ کم نگذاشتی آنچنانکه در قربانگاهت قربانی شش ماهه و یازده ساله و سپید مویانی سپید روی هم داشتی و بدین مضمون بانگ برداشتی:
"این زمین کربلا امروز میدان من است؛ عید قربان من است."
تا آنکه سرانجام، نوبت به تو رسید، ای «ذبح عظیم خدا».
ظهر عاشورا آن هنگام که تَنت زیر سُم اسبان کوبیده شد و سَرت بر نیزه آرام گرفت، آیهی:
«وَفَدَینَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ»[11]،
معنا شد.
تو بر کَون و مکان امیر گشتی؛ خون بهایت خدا شد؛ در تربتت شفا، تحت قُبّهات استجابت و در ذُریهات باقی ماندهی خویش - مهدی - را قرار داد. همو که با ظهورش خدا به هِیمنهی خداییاَش در زمین پرستش شود.
باشد تا با ظهورش رحمت خدا بر عالمیان جاری گردد و آدمیان، طعم عدالت چشند.
اَللّهُمَ عجّل فَرجَه و سهّل مَخرَجَهُ
آمین یا رب العالمین
[1] - "و ذبح عظیمی را فدای او کردیم": قرآن کریم، سوره صافات، آیه 107.
[2] - به فرمودهی رسول خاتم، فرمان خداوند به ملائکه مبنی بر سجده بر آدم به دلیل مقام اهل بیت بوده [چراکه قرار بوده انوار اهل بیت در صلب حضرت آدم قرار گیرد]: "... فقال: یا رسول الله أخبرنی عن قول الله عز وجل لإبلیس «أَسْتَکْبَرْتَ أَمْ کُنتَ مِنَ الْعَالِینَ» من هم یا رسول الله الذینهم أعلى من الملائكة المقربین؟ فقال رسول الله صلّى الله علیه وآله: أنا و علی و فاطمة و الحسن والحسین كنا فی سرادق العرش نسبح الله فسبحت الملائكة بتسبیحنا قبل أن یخلق الله عز وجل آدم بألفی عام. فلما خلق الله عز وجل آدم أمر الملائكة أنیسجدوا له ولم یؤمروا بالسجود إلا لأجلنا، فسجدت الملائكة كلهم أجمعون إلا إبلیس أبی أن یسجد، فقال الله تبارك وتعالى «قَالَ یَا إِبْلِیسُ مَا مَنَعَکَ أَن تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِیَدَیَّ أَسْتَکْبَرْتَ أَمْ کُنتَ مِنَ الْعَالِینَ» أی من هؤلاء الخمسة المكتوبة أسماؤهم فی سرادق العرش": بحارالانوار، ج 26، ص 346.
[3] - به فرمودهی رسول خاتم، کشتی حضرت نوح به واسطهی میخ هایی که نام اهل بیت بر روی آنها حک شده بود، توانست افراد داخل کشتی را از آن طوفان مهیب نجات دهد: بحارالانوار، ج 26، ص 332 و 333. همچنین رسول خدا فرموده اند: "آن هنگام که نوح از غرق شدن کشتی ترسید خدا را به حق محمد و اهل بیتش سوگند داد تا از غرق شدن رهایی یابند": وسائل الشیعه، ج 7، ص 100.
[4] - رسول خاتم فرموده اند: "آن هنگام که ابراهیم در آتش بود، خدا را به حق محمد و آل محمد سوگند داد تا از آتش نجات یابد": وسائل الشیعه، ج 7، ص 100.
[5] - "قال: «یا اِبْراهِیمُ اَلَكَ حاجَهٌ؟ فَقالَ اَمّا اِلَیْكَ فَلا»": بحارالانوار، ج 11،ص 62.
[6] - امام رضا – هشتمین جانشین و مبیّن قرآن پس از رسول خاتم – مراد خداوند از «ذبح عظیم» در آیه 107 سوره صافات، امام حسین است که از ذریه ابراهیم است و او قربانی عظیمی بود که جانشین ذبح اسماعیل قرار گرفت. امام رضا میفرماید: "چون خداوند به ابراهیم علیه السلام دستور داد که به جای ذبح اسماعیل قوچی که فرستاده بود، ذبح کند، ابراهیم در دل آرزو کرد که کاش فرزندش اسماعیل را به دست خود قربان کرده بود و امر به ذبح قوچ به او نشده بود، تا دلش همچون دل پدری که فرزندش را ذبح کرده به درد آید و سزاوار والاترین درجات اهل ثواب که در مصائب صبر میکنند، بگردد. خداوند ـ عزّوجلّ ـ به او وحی کرد که ای ابراهیم محبوب ترین خلق من نزد تو کیست؟ گفت: یا رب هیچ آفریده ای از آفریدگانت برای من محبوب تر از حبیبت محمّد نیست. خداوند وحی کرد که یا ابراهیم آیا او عزیزتر است یا خودت؟ پاسخ داد: او عزیزتر است. خداوند پرسید: فرزند او برای تو عزیزتر است یا فرزند خودت؟ پاسخ داد: فرزند او. فرمود: قربانی شدن فرزند او به ظلم و ناحق به دست دشمنانش بیش تر دل تو را به درد میآورد یا کشته شدن فرزندت به دست خودت در راه طاعت من؟ پاسخ داد: قربانی شدن او به دست دشمنانش برایم دلازارتر است. خداوند فرمود: ای ابراهیم گروهی که گمان میکنند که از امّت محمّد هستند، فرزندش حسین را بعد از او از سر ظلم و عدوات میکشند؛ همچنان که قوچی را بکشند و با این کار، مستوجب غضب من میشوند. ابراهیم از این سخن بی تاب شد و دلش به درد آمد و اشک به دیدگان آورد. خداوند بار دیگر به او وحی کرد که ای ابراهیم، جزعِ تو را بر فرزندت ـ اگر او را کشته بودی ـ با جَزَعت برحسین و قتل او، فدیه و معاوضه میکنم، و برای تو رفیع ترین درجاتی که ثواب صبر بر مصائب است، قرار میدهم، و این همان است که فرمود: «وَفَدَینَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ»": بحارالانوار، ج 44، ص 225.
[7] - "لولاكَ و لَو لا عَلِیٌّ وَ عِتْرَتُكُمَا الْهادُونَ الْمَهْدِیُّونَ الرّاشِدونَ ما خَلَقْتُ الْجَنَّهَ وَ النّارَ وَ لاالْمَكانَ وَ لاَ الاَرْضَ و لاَ السَّماءَ و لاَ الْمَلائِكَهَ وَ لا خَلْقاً یَعْبُدُنِی ... مِنْ اَجْلِكُمْ اِبْتَدَأتُ خَلْقَ ما خَلَقْتُ " یعنی: اگر تو [ای رسول خدا] و علی و خاندان هدایتگرِ هدایت یافته و صاحب رشدتان نبودید، بهشت و دوزخ و مكان و زمین و آسمان و فرشتگان و هیچ موجودی كه مرا عبادت كند، نمی آفریدم ... به خاطر شما بود كه آفرینش را آغاز نمودم و آنچه را كه می خواستم بیافرینم، آفریدم: بحارالانوار، ج 25، ص 17.
[8] - "فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِینِ * وَنَادَیْنَاهُ أَنْ یَا إِبْرَاهِیمُ * قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ * إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاء الْمُبِینُ * وَفَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ * وَتَرَكْنَا عَلَیْهِ فِی الْآخِرِینَ": قرآن کریم، سوره صافات، آیات 103 تا 108.
[9] - بنگرید به پاورقی شماره 6.
[10] - بحارالانوار، ج 43، ص 270.
[11] - بنگرید به پاورقی شماره 1.
امروز: | 2547 | |
این هفته: | 2235 | |
در مجموع: | 7607848 |