منجی موعود در ادیان آسمانی

نویسنده:  آذر طاهری (کارشناس ارشد برق – مخابرات سیستم ؛ این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید   )

استاد راهنما:  مسعود بسیطی (کارشناس علوم تربیتی و ادیان و فرق ؛   این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید )

 

 

چکیده:

بشارت به ظهور مصلح و منجی‌ای آسمانی، نقطه اشتراک همه ادیان الهی است. در تعالیم همه ادیان الهی از آینده‌ای روشن و سراسر عدل و صلح سخن گفته شده که به دست منجی موعود تحقق می‌یابد. منجی و مصلحی که مراد و مقصد همه نیکان و برگزیدگان الهی را عملی کرده، حکومت واحد الهی تشکیل می‌دهد و زمین را آکنده از عدل و داد می‌کند.

 

 

مقدمه:

با مطالعه و بررسی کتب مقدس ادیان الهی و تعالیم آنها، به این نتیجه می رسیم که: بشارت به آینده ای روشن، به دست مصلح و منجی‌ای که در آخرالزمان ظهور می‌کند، در بین تمامی ادیان الهی مشترک است.

در واقع، اعتقاد به ظهور منجی آسمانی از چنان اهمیتی در زندگی و اعتقادات انسان‌ها، برخوردار بوده و هست که همه نیکان و پیام‌آوران خدا در تعالیم خود به آن بشارت داده‌اند. به گونه‌ای که این نکته از نقاط اشتراک ادیان الهی به حساب می‌آید.

در ادامه، گوشه‌ای از این بشارت‌ها را که در تعالیم ادیان مختلف آمده و به دست ما رسیده، بررسی کرده، شباهت‌های آنان را مورد توجه قرار می‌دهیم.

 

 

1-     آیین اسلام

در « قرآن»، آخرین کتاب الهی وعده‌ آینده‌ای روشن به صالحان داده شده و چنین آمده است:

«وَ لَقَدْ كَتَبْنَا فىِ الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِىَ الصَّلِحُون»[1]

یعنی: ما در زبور بعد از ذكر نوشتیم كه بندگان صالح من وارثان زمین خواهند شد.

در این آیه، خداوند وعده می‌دهد که زمین به صالحان خواهد رسید و اشاره می‌کند که این وعده در «زبور» نیز آمده است.

«محمد (ص)» آخرین پیام‌آور الهی، از مصلحی در آخرالزمان سخن می‌گوید که از فرزندان اوست و زمین را از عدل و دادگری آکنده می‌سازد، همان‌گونه که از ناعدالتی و بیداد پر شده است. او تاکید می‌کند که این اتفاق، حتمی است و این منجی موعود خواهد آمد حتی اگر از عمر جهان فقط یک روز باقی مانده باشد. او منجی آخر الزمان را «مهدی» به معنی هدایت شده[2]  معرفی می‌کند و چنین می‌فرماید:

«جانشینان من كه پس از من حجت‏هاى پروردگار بر مردم روى زمین هستند، دوازده تن هستند. اول آنها برادرم و آخر آنان فرزندم خواهد بود.» عرض كردند: یا رسول اللَّه برادر شما كیست؟ فرمود: «على بن ابى طالب است». عرض كردند: فرزندت كیست؟ فرمود: «مهدى است كه زمین را از عدل و داد پر كند چنان كه پر از ظلم و ستم شده باشد. به خدائى كه مرا به راستى به مقام پیغمبرى بر انگیخته كه اگر یك روز از عمر دنیا باقى باشد، خداوند آن روز را چندان طولانى گرداند تا فرزندم مهدى در آن روز ظهور كند ... زمین، به نور پروردگارش روشن شود و سلطنتش در شرق و غرب عالم گسترش یابد.»[3]

امیر مومنان (ع)، جانشین و وارث علم محمد (ص)، در مورد منجی موعود اسلام و اوضاع جهان در زمان او چنین می‌گوید:

«اگر قائم ما [مهدی (ع)] قیام كند، آسمان، باران خود را فرو می‌ریزد و زمین، نباتات خود را بیرون می‌دهد؛ و كینه‏ها از دل بندگان خدا زایل مى‏شود؛ و درندگان و حیوانات با هم ساخته از یكدیگر رم نمى‏كنند؛ تا جایى كه زنى كه می‌خواهد راه عراق و شام را بپیماید همه جا قدم بر روى سبزه و گیاهان مى‏گذارد و زینت‌هاى خود را بر سر دارد و كسى طمع به آن نمی‌كند، نه درنده‏اى به او حمله مى‏آورد و نه او از درندگان وحشت دارد.»[4]

 

2-   آیین زرتشت

زرتشتیان به منجی‌ای ایمان دارند که در آخر الزمان خواهد آمد و زمین را پر از عدل می کند. کلمه «سائوشیانتِ» اوستایی یا «سوشیانسِ» پهلوی، به معنای سود رساننده[5]  است. این نام اگر چه به صورت عام برای همه‌ مصلحان دینی در این کیش به کار رفته؛ اما هرجا که به شکل مفرد آمده؛ یا به عنوان«اَستْوَت اِرِتَ» همراه شده، مقصود از آن آخرین نجات‌بخش جهان است که تمام آدمیان را از ستم و بیداد خواهد رهانید.[6] گوشه‌ای از این بشارات در کتب مقدس زرتشتیان را بررسی می‌کنیم. از جمله در «زامیاد یَشت» در مورد آن روزگاران چنین آمده است:

«ما فرِ کیانی توانا را می‌ستاییم که در میان سوشیانت‌ها به آن پیروزمند و یارانش مختص خواهد شد که جنس بشر را نو کند که هیچ وقت پیر نشود ... وقتی اَستُوَت اِرِتَ پیک مزدا اهورا ... از دریاچه «کیانسو» ظهور کند ... جهان راستی را از دروغ پاک خواهد نمود. او با دیدگان دانا به سوی مخلوقات خواهد نگریست ... یاران اَستُوَت اِرِتَ پیروزمند نیز با او ظهور کنند کسانی که نیک اندیش، نیک‌کردار، و بِه‌دین‌اند. کسانی که هیچ‌وقت قولی که با زبان داده‌اند نشکنند ... اندیشه‌ زشت را به واسطه‌ اندیشه خوب مغلوب خواهند نمود. گفتار دروغین را با کلام راستین شکست خواهند داد.»[7]

 

در «اشتوگارت» نیز چنین بیان شده است:

«کِی، ای مزدا، سپیده‌دم به در آید؟ و جنس بشر به سوی راستی روی کند؟ کِی نجات دهنده‌ بزرگ با گفتار پر حکمت خویش به ‌مراد رسد؟ کدامند کسانی که وهومن به یاری آنان آید؟»[8]   

 

و در جاماسب نامه آمده است:

« پس هزاره سوشیانس اندر آید ... دین بپذیرد و به جهان روا کند ... مردمان گیتی همه هم منش و هم‌گفتار و هم‌کردار باشند ... پس دیو آز و اهریمن، نزار و ناتوان باشند ... اهریمن را بیرون از آسمان بکشند.»[9]

 

 

3-   آیین یهود

پیروان پیامبر خدا، موسی بن عمران (ع)، به منجی‌ای آسمانی ایمان دارند که ظهور خواهد کرد و جهان را از عدل و داد آکنده خواهد ساخت. آنچه در این مقاله از بشارت به منجی آسمانی بیان می‌شود از مجموعه «عهد عتیق»[10]  انتخاب شده است.

در مزامیرِ[11]  داوود (ع)، از روزگارانی سخن گفته می ‌شود که صالحان و منتظران، وارث زمین خواهند شد و میراث ایشان ابدی خواهد شد. دورانی که منجی آخرالزمان حکومت جهانی تشکیل داده و از دریا به دریا، و از نهر تا به اقصای زمین سلطنت خواهد نمود. او به عدالت، داوری خواهد نمود و با مساکین به انصاف رفتار خواهد نمود.

در مزمور 37 از مزامیر داوود (ع) چنین آمده است:

« عدالتِ تو را مثل نور بیرون خواهد آورد و انصافِ تو را مثل ظهر * نزد خداوند ساکت شو و منتظر او باش ... زیرا که ... منتظران خداوند وارث زمین خواهد بود *[12] . اما متواضعان، وارث زمین شده ... بازوهای شریران شکسته می‌شود و خداوند، صدیقان را تکیه‌گاه است * خداوند، روزهای صالحان را می‌داند و میراث ایشان ابدی خواهد شد * [13] صالحان وارث زمین خواند بود و در آن تا به ابد سکونت خواهند نمود *[14]

این عبارات، یادآور آیه 105 سوره انبیاءِ قرآن است که در بالا نیز به آن اشاره شد.

 

در مزبور 72 از مزامیر داوود (ع) نیز چنین آمده است:

« و او قوم تو را به عدالت داوری خواهد نمود و مساکین ترا به انصاف * ... مساکین قوم را داوری خواهد کرد و فرزندان فقیر را نجات خواهد داد و ظالمان را زبون خواهد ساخت * ... در زمان او صالحان خواهند شکفت و وفور سلامتی خواهد بود مادامی که ماه نیست نگردد *[15]  از دریا به دریا، و از نهر تا به اقصای زمین سلطنت خواهد نمود * صحرا نشینان در حضورش خم خواهند شد و دشمنانش خاک را خواهند بوسید * جمع سلاطین او را تعظیم خواهند کرد و جمیع امت‌ها او را بندگی خواهند نمود* زیرا چون مسکین استغاثه کند او را رهایی خواهد داد و فقیری را که رهاننده‌ای ندارد *[16] جان ایشان را از ستم و ظلم نجات خواهد داد و هم در نظرش خون ایشان قیمتی خواهد بود * ... از برایش همیشه دعا کرده خواهد شد و به او هر روزه برکت خواسته خواهد شد * [17] نام او تا ابد الآباد باقی خواهد ماند ... و جمیع امت‌های زمین او را خوشحال (خجسته) خواهند خواند *[18]

 

در کتاب «اِشَعْیاء نبی» در باب 11، به آینده‌ای روشن بشارت داده می‌شود که آکنده از عدل و امنیت خواهد بود. امنیتی فراگیر که طبیعت نیز با انسان هم آواز می‌شود. روزگارانی که هیچ فسادی نخواهد بود و نه فقط انسانها که همه جهانیان سرشار از معرفت خدا خواهند بود.

«موافق رؤیت چشم خود داوری نخواهد کرد و بر وفق سمع گوش‌های خویش تنبیه نخواهد نمود * بلکه مسکینان را به عدالت داروی خواهد کرد و به جهت مظلومان زمین به راستی حکم خواهد نمود ... * کمربند کمرش عدالت خواهد بود و کمربند میانش امانت * گرگ با بره سکونت خواهد داشت و پلنگ با بزغاله خواهد خوابید و گوساله و شیر و پرواری با هم؛ و طفل کوچک آنها را خواهد راند * و گاو با خرس خواهد چرید و بچه‌های آنها با هم خواهند خوابید و شیر مثل گاو کاه خواهد خورد * و طفل شیرخواره بر سوراخ مار بازی خواهد کرد و طفلِ از شیر بازداشته شده، دست خود را بر خانه‌ی افعی خواهد گذاشت * و در تمامی کوه مقدس من ضرر و فسادی نخواهند کرد زیرا که جهان از معرفت خدا پُر خواهد بود مثل آب‌هایی که دریا را می پوشاند.» [19]

 

 

4-    آیین مسیح

بشارت به ظهور منجی آسمانی در کتاب‌های مقدس مسیحیان نیز دیده می‌شود. از جمله در «انجیل متی» آمده است:

«همچنان که برق از مشرق ساطع شده تا مغرب ظاهر می‌شود ظهور پسر انسان نیز چنین خواهد بود * [20]  پس از آن علامت پسر انسان در آسمان ظاهر می‌شود و همه‌ی ملل عالم، سوگواری خواهند کرد و پسر انسان را خواهند دید که با قدرت و جلال عظیم بر ابرهای آسمان می‌آید؛ شیپور بزرگ به صدا خواهد آمد و او فرشتگان خود را می‌فرستد تا برگزیدگان خدا را چهار گوشهی جهان و از کرانه‌های فلک جمع کنند *[21] آسمان و زمین زائل خواهد شد لیکن سخنان من هرگز زائل نخواهد شد* اما از آن روز و ساعت، هیچکس اطلاع ندارد حتی ملائکه‌ آسمان، جز پدر من و بس *[22] پس بیدار باشید زیرا که آگاه نیستید که خداوند شما در چه ساعت وارد خواهد گردید * [23] لهذا شما نیز حاضر باشید زیرا در ساعتی که گمان نبرید پسر انسان می‌آید *[24]»

در این سخنان، به ظهور ناگهانی منجی موعود اشاره می‌شود و تاکید می‌‌کند که هیچ کس جز خدا از زمان ظهور او خبر ندارد.

 

در « انجیل لوقا» نیز چنین آمده است:

«و آن وقت خواهند دید فرزند انسان را بر ابر نشسته، با قوت و جلال عظیم می‌آید * و چون شروع به این چیزها می‌شود راست نشسته سرهای خود را بالا نمایید زیرا که خلاصی شما نزدیک شده است. *[25]  پس خود را حفظ کنید مبادا شما از پرخوری و مستی و اندیشه‌‌‌های دنیوی سنگین گردد و آن روز ناگهان بر شما آید * زیرا که مثل دامی بر جمع سکنه‌ تمام روی زمین خواهد آمد * پس در هر وقت، دعا کرده بیدار باشید تا شایستهی آن شوید که از جمع این چیزهایی که به وقوع خواهد پیوست نجات یابید و در حضور پسر انسان بایستید *»[26]

 

عباراتی مشابه در انجیل «مَرقُس» نیز آمده که به ظهور ناگهانی منجی اشاره نموده و همچنین توصیه می‌کند که دعا کنید و بیدار بمانید مبادا که در خواب باشید [27]

 

نتیجه‌گیری

بررسی کتب مقدس ادیان آسمانی و بشاراتی که در مورد منجی موعود در تعالیم آنها دیده می‌شود، نشان می‌دهد که وعده آمدن آینده‌ای روشن و ظهور منجی آسمانی مختص دین اسلام نیست. اعتقاد به ظهور منجی آسمانی از چنان اهمیتی در زندگی و اعتقادات انسان‌ها، برخوردار است که همه نیکان و پیام‌آوران خدا در تعالیم خود به آن بشارت داده‌اند. به گونه‌ای که این نکته از نقطات اشتراک ادیان الهی به حساب می‌آید.

آری! خواست پروردگار عالمیان این است که جهان و جهانیان در همین دنیا طعم سعادت و خوشبختی را بچشند و وعده او به آدمیان این است که منجی موعود در روزی که جز خودِ او هیچ کس زمان آن را نمی داند، ظهور خواهد کرد و زمین را از عدل و داد آکنده خواهد ساخت.