«مهدی»، خون ریز و خشونت طلب یا مهرورز و دادگستر؟

 

نویسنده: بهزاد ابراهیمی (دکترای الکترونیک ؛ این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید ) و مهدی میرشمسی (کارشناس ارشد الکترونیک ؛ این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید )

استاد راهنما: مسعود بسیطی (کارشناس علوم تربیتی و ادیان و فرق ؛ این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید )

 

مقدمه

اعتقاد به آمدن نجات دهنده‌ای آسمانی در آخرالزمان از جمله عقاید مشترک تمامی ادیان الهی است. دین اسلام نیز به موضوع «منجی موعود» با تاکید ویژه‌ای پرداخته و درباره‌ی خصوصیات این نجات دهنده و ویژگی‌های حکومتش توضیحات مفصلی ارائه نموده است. این «منجی» که در اسلام با صفت «مهدی» به مردم معرفی گردیده، دارای ویژگی‌های شخصیتیِ منحصر به فردی است که او را از سایر فرستادگان الهی متمایز می‌سازد. یکی از این صفات، برقراری عدل در سراسر جهان و برچیدن ظلم از گستره‌‌ی گیتی است. از این رو تمامی پیامبران و فرستادگان الهی بر این خصیصه‌‌ی منحصر به فرد تاکید کرده‌اند و به آمدن فردی «دادگستر» در آخرالزمان بشارت داده‌اند. این شخصیت آسمانی که به توصیف اسلام فردی کریم، مهربان، عذر پذیر و هدایتگر است،[1] با اذن و اراده‌‌ی الهی به هیچ ظالمی اجازه نمی‌دهد به مردم ستم کند و سلامت و امنیت‌شان را تهدید نماید. بررسی ابعاد شخصیتیِ این نجات دهنده‌‌ی وعده داده شده و زیبایی‌های عصر ظهورش مردمان را ترغیب می‌کند تا مشتاقانه ظهور منجی را انتظار کشند و آمدنش را از خداوند حکیم طلب نمایند.

با این وجود، برخی تلاش نموده‌اند تا از صفت دادگستری و ظلم ستیزی مصلح موعود سوء استفاده کنند و وی را شخصیتی خشن و خونریز نشان دهند. این عده با استناد به گفته‌هایی - که در این مقاله کِذب بودن آنها آشکار می‌گردد - مهدی را فردی خشن و جنگ طلب معرفی می‌کنند[2] که مرامش کشتن است و توبه‌‌ی کسی را نخواهد پذیرفت.[3] آنچنانکه مردم پس از ظهورش آرزو می‌کنند ای کاش هرگز ظهور نمی‌کرد![4] به بخش‌هایی از این شبهات که توسط افرادی شیّاد به دروغ به اهل بیت ^{علیهم السلام} نسبت داده شده اند توجه بفرمایید:

الحسن بن علی بن أبی حمزة به نقل از امام صادق علیه السلام:

"چرا درباره خروج او (قائم) شتاب می‌کنید؟! به خدا سوگند ... شیوه‌اش جز شمشیر و مرگ در زیر ضربات شمشیر نیست."[5]

محمد بن علی الكوفی به نقل از امام باقر علیه السلام:

"قائم با کشتار رفتار می‌کند ... به او امر شده که قتل را پیشه سازد و توبه‌ی احدی را نپذیرد."[6]

"اگر مردم می‌دانستند که قائم به هنگام خروج چه می‌کند، بیشتر مردم دوست داشتند که هرگز آن روز را نمی‌دیدند، به جهت کشتاری که از مردم انجام می‌دهد."[7]

در این نوشتار برآنیم تا جنبه های شخصیتیِ موعود همه‌‌ی ادیان و آخرین هدایتگر دوران – مهدی - را با تکیه بر مستندات قرآنی، حدیثی و تاریخی بررسی کنیم و ثابت نماییم مهدی نه تنها خشونت طلب و خونریز نیست؛ بلکه نجات دهنده‌ای مهرورز و دادگستر است.

 

ویژگی‌های شخصیتیِ مهدی بر اساس روایات

افرادی که تلاش نموده‌اند مهدی را فردی خشن و خونریز معرفی کنند، برای اثبات ادعای خود به روایات – آن هم تنها دو یا سه روایت خاص - استناد کرده‌اند. بنابراین، ما نیز در ردّ ادعای ایشان به بررسی روایات رسیده در باب شخصیت مهدی موعود و ویژگی‌های ظهورش استناد می‌کنیم. آنچه از مجموع روایات حاصل می‌شود این است که مهدی نه تنها قاتلی بی رحم و ترسناک نیست؛ بلکه

 

الف) مهدی، رحمت واسعه‌‌ی پروردگار است.

یکی از صفاتی که شخصیت مهدی با آن به وصف کشیده شده، «رحمت واسعه‌‌ی پروردگار» است.[8]

در عظمت مفهوم این واژه همین بس که «رحمت» خداوند شامل «رحمانیت» و «رحیمیت» اوست. «رحمان» وجودی است که محبتش نسبت به بندگانش آنچنان است که اگر تمامی آنها پشت به پشت هم علیه خالق بایستند، او رزق‌شان را قطع نمی‌کند؛[9] و «رحیم» همان خالق مهربانی است که نسبت به بندگانی که عبودیت او را به جای می‌آورند، محبتی وصف ناپذیر دارد. آنگونه که اگر تمامی محبتی که در میان مخلوقات جاری است، جمع کنند، تنها جزیی از صد جزء محبت موجود در «رحیم» خواهد شد.[10]

حال چگونه ممکن است مهدی همان رحمت پروردگار باشد که وسعتش همگان – همه‌‌ی مخلوقات، از جمادات تا جنّیان و آدمیان - را در بر می‌گیرد و در عین حال یک قاتل خونریز و بی رحم نیز باشد؟!

 

ب) مهدی، رحمتی برای عالمیان است.

«رحمت عالمیان» صفتی است که خداوند رحمان خود درباره‌‌ی مهدی به کار برده و ایشان را اینچنین معرفی فرموده است:

"وَ أُكْمِلُ ذَلِكَ بِابْنِهِ م‏ح‏م‏د رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ عَلَیهِ كَمَالُ مُوسَى وَ بَهَاءُ عِیسَى وَ صَبرُ أَیّوبَ ..."[11]

و آن را (رشته‌‌ی خلافت و جانیشنی خدا را) با فرزند وی «م‏ ح م د» به پایان می‌رسانم ‏که او رحمت عالمیان است. کمال موسی‏، عظمت عیسی‏‏، و شکیبایی ایّوب را داراست

لازم به ذکر است این صفت (رحمت عالمیان) تنها برای دو نفر در کل خلقت به کار رفته است؛ یکی رسول خاتم و دیگری آخرین جانشین ایشان مهدی موعود.[12] با این وجود چگونه ممکن است مهدی برای عالمیان – نه فقط آدمیان، نه تنها زمینیان، بلکه تمامی مخلوقات در همه‌‌ی عوالم – مایه‌‌ی رحمت و شفقت باشد ولی به قدری بی رحمانه همگان را به خاک و خون بکشاند که مردم آرزو کنند هرگز روزگار ظهورش را درک نمی‌کردند؟!

 

ج) مهدی، صاحب خُلق عظیم است.

بر اساس روایات رسیده از هدایتگران الهی، مهدی خَلقاً و خُلقاً شبیه ترین فرد به رسول اکرم است.[13] از طرفی خداوند، رسول خود را اینچنین وصف فرموده است:

"وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ"[14]

قطعا تو را خلق و خویی والا و بزرگ است.

حال چگونه ممکن است مهدی دارای «خُلق عظیم» باشد ولی جز شمشیر و مرگ شیوه‌ای برای ارتباط با مردمان نداشته باشد؟!

 

د) مهدی، پیرو سیره‌‌ی پیامبر رحمت است.

در روایات، چنین آمده که منجی موعود – مهدی – هنگام ظهور، سیره‌‌ی جدّش رسول رحمت را پیشه‌‌ی خود می‌سازد و با مردم همانند او رفتار می‌نماید.[15]

همان پیامبر رحمتی که هنگام فتح مکه بر مسلمانانی که با صدای بلند شعار می‌دادند «الیوم یوم الملحمة» (امروز روز انتقام است) خُرده گرفت و فرمود «الیوم یوم المرحمة» (امروز روز عفو و رحمت است).[16] پیام آور صلح و مهربانی در فتح مکه حتی نسبت به دشمنانش که سالها باعث آزار و شکنجه‌‌ی او و یارانش شده بودند، عفو و رحمت نشان داد .[17]

مهدی، به شیوه‌‌ی پیامبری با مردم رفتار خواهد نمود که وقتی در جنگ اُحد توسط دشمن زخمی شد، دشمنانش را نفرین نکرد، بلکه دست دعا به آسمان بلند کرد و به خدا چنین عرضه داشت:

"اللَّهُمَّ اهْدِ قَوْمِی فَإِنَّهُمْ لَا یعْلَمُون‏"[18]

بارخدایا؛ قومم را هدایت کن که آنها نادان هستند.

مهدی، دنباله روِ پیامبری است که حاضر نشد دشمنانش را که از هیچ آزار و توطئه‌‌‌ای در حق فرستاده‌‌ی خدا فروگذار نکرده بودند در عذاب الهی ببیند. تا آنجا که وقتی فرشته‌‌‌ای از جانب پروردگار خدمت رسول خاتم رسید و عرض کرد «این کوهها تحت فرمان هستند؛ اگر بخواهی آنها را به هم نزدیک می‌کنم [تا دشمنانت هلاک شوند]»، پیامبر نپذیرفت و در پاسخ فرمود:

"إِنَّمَا بُعِثْتُ رَحْمَةً؛ رَبِّ اهْدِ أُمَّتِی فَإِنَّهُمْ لَا یعْلَمُون‏"[19]

همانا من برای رحمت مبعوث شده ام. پروردگارا؛ امت من را هدایت کن که نادانند!

مهدی، سیره‌‌ی پیامبری را پیشه‌‌ی خود خواهد ساخت که آنچنان نسبت به هدایت و سعادت مردم مشتاق بود که خداوند درباره اش واژه‌‌ی «حریص» را به کار برده و می‌فرماید:

"... عَزِیزٌ عَلَیهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیكُم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ"[20]

بر او (رسول خاتم) دشوار است که شما در رنج بیافتید، به [هدایت‏] شما حریص، و نسبت به مؤمنان، دلسوز مهربان است.

چگونه ممکن است مهدی پیرو سیره‌‌ی رسول رحمت باشد ولی پشیمانیِ کسی را نپذیرد و با مردم با خشونت رفتار نماید؟

 

ه) مهدی، هدایتگر و توبه پذیر است.

به فرموده‌‌ی اهل بیت علیهم السلام هنگامی که مهدی ظهور می‌کند، ابتدا مردم را با پندی نیکو به پذیرش حق و عبودیت خدای متعال فرا می‌خواند.[21] بسیاری از مردم نیز دعوت او را می‌پذیرند و راه و روش خویش را اصلاح می‌کنند.[22] خصوصا اینکه با ظهور مهدی، عقل‌های مردم کامل می‌شود[23] که این رخداد نیز می‌تواند پذیرش گسترده‌‌ی دین حق توسط مردم را تسهیل گرداند.

بازگشت مردم به صراط مستقیم الهی پس از دعوت و راهنماییِ آخرین هدایتگر آسمانی تا آنجا گسترده می‌شود که به فرموده‌‌ی امام حسن مجتبی هیچ فرد کافری نمی‌ماند جز این که به آن حضرت ایمان می‌آورد و هیچ فرد فاسقی نمی‌ماند جز این که اصلاح می‌شود.[24]

پس چگونه مهدی را توبه ناپذیر می‌خوانند در حالی که او مردم را به دین حق دعوت می‌کند و آنها – حتی کافران و فاسقان – دعوتش را اجابت می‌کنند و از شیوه‌‌ی پیشین خود باز می‌گردند (توبه می‌کنند)؟

 

و) مهدی، سفیر صلح، امنیت و خوشبختی است.

درباره‌‌ی دوران حکومت مهدی و عدل گستری و مهرورزی‌اَش بر روی زمین روایات متعددی از پیام آور رحمت و هدایتگران پس از ایشان بیان شده که همگی حکایت از رضایت و آرامش مردم در آن دوران طلایی دارد. دورانی که

-          اثری از ظلم در آن دیده نمی‌شود.[25]

-          اهل آسمان و زمین از او و حکومتش راضی و خرسند هستند.[26]

-          راهها امنیت کامل پیدا می‌­کنند[27] تا آنجا که زنی تنها با همه‌‌ی زیورآلاتش از شهری به شهری دیگر می‌رود بی آنکه هیچ خطر و آسیبی تهدیدش نماید.[28]

-          مهدی، آتش جنگ‌های ظالمانه‌‌‌ای را که ستمکاران پیش از ظهورش راه انداخته‌اند، خاموش می‌سازد و مردم را از جنگ و قتل و غارت می‌رهاند. [29]

-          حیوانات درنده هم با یکدیگر در صلح و آشتی هستند.[30]

-          چنان فرج و گشایشی در کار مردم ایجاد می­‌شود که مرده‌­ها آرزوی حیات دوباره می‌­کنند.[31]

...

حال، چگونه ممکن است در دورانی که حتی مردگان نیز برای بهره‌مندی از آن آرزوی بازگشت می‌کنند، زندگان آرزو کنند کاش چنین روزی را نمی‌دیدند؟!

 

ز) مهدی، مهربان تر از مادر و دلسوزتر از پدر است.

به دلیل شأن امامت مهدی ^{علیه السلام} – به عنوان دوازدهمین امام و جانشین پس از رسول خاتم – ایشان واجد همه‌‌ی شئون و صفات یازده «امام» پیشین نیز هستند. به عنوان نمونه همچنانکه امام رضا – هشتمین امام شیعیان – بیان فرموده‌اند، «امام» دارای ویژگی‌های زیر است:

"امام، مونسی مدارا کننده، پدری دلسوز، برادری تنی، مادری مهربان به طفل شیرخوار و پناهِ بندگان در گرفتارى‌های سخت است".[32]

و همچنین درجای دیگری می­‌فرماید:

"امام از پدر و مادر خود شخص برایش دلسوزتر است".[33]

حال، چگونه ممکن است شخصی برای مردم، مهربان تر از مادر و دلسوزتر از پدر باشد اما بر روی فرزندانش شمشیر بکشد و به ریخته شدن خون‌شان رضایت دهد؟!

 

مهدی و جنگ‌های آخر الزمان

در بخش پیشین مشخص گردید مهدی نه تنها خشن و خونریز نیست، بلکه نسبت به مردم بسیار مهربان است و با رحمت و عطوفتی بی‌پایان برخورد می‌نماید. با این وجود، چرا در برخی روایات ظهور مهدی در کنار جنگ و خشونت و کشتار مردم قرار گرفته است؟ دلیل این امر در این بخش بیان می‌گردد:

الف) جنگ‌های پیش از ظهور

آنچه از روایات بر می‌آید این است که در آخرالزمان، آتش جنگ در بسیاری از نقاط جهان شعله‌ور می‌گردد و ستمکاران به تعدّی حقوق، جان، مال و ناموس مردم می‌پردازند.[34] بسیاری از مردم در این جنگ­ها کشته می‌شوند[35] و نا امنی و ترس شدید همگان را فرا می‌گیرد[36].

و این مهدی است که با ظهورش آتش جنگ‌ها را خاموش می‌سازد و صلح و صفای طولانی را برای زمین و زمینیان به ارمغان می‌آورد. پس اینکه نام مهدی در کنار جنگ‌ها و غارت‌ها و خونریزی‌ها بیان شده، دلیل موجّهی برای نسبت دادن فجایع و کشتارهای آخرالزمان به ظهور مهدی نیست؛ بلکه ظهور مهدی پایان بخش آن جنگ‌ها و تجاوزهاست.[37]

ب) جنگ‌های پس از ظهور

مهدی با ظهورش همگان را به پذیرش حق و پیروی از عقل دعوت می‌نماید و بسیاری از مردم دعوت نیکوی او را اجابت می‌کنند.[38] اما در این میان برخی ستمگران با آنکه حجت بر ایشان کامل شده و حق آشکار گشته، حاضر به خضوع در برابر حق مردم و خدا نیستند و در برابر خدای متعال، گردنکشی و به مال و جان و ناموس مردم تجاوز می‌کنند. تا آنجا که شکم زنان باردار را پاره کرده و کودکان بیگناه را در دیگ‌های جوشان می‌اندازند.[39] در چنین شرایطی چاره‌‌‌ای جز جنگ با این جنایتکاران بی رحم برای پیاده سازی حکومت عدل جهانی باقی نخواهد ماند.

از این رو مهدی – این منجی دادگستر – به حکم عقل و به اذن خدا برای نشر عدالت، افرادی را که حاضر به عدول از ستم نیستند از جامعه دور می‌سازد تا مردم احساس امنیت و آرامش نمایند. این در حالی است که حق بر همگان آشکار شده و مهدی با کسی که هنوز حجت بر او تمام نشده وارد جنگ نمی‌شود. امام صادق در این باره می‌فرماید:

"حجت خدا بر مردم تمام می‌‏شود تا جایى كه كسى در روى زمین نماند كه دین و علم به او نرسیده باشد سپس قائم (ع ) ظهور می‌كند و موجب نقمت و خشم الهى بر ظالمان می‌شود، زیرا خدا از ستمگران انتقام نمی‌گیرد مگر پس از آنكه حجت را انكار كردند."[40]

بنابراین، مهدی پس از دعوت نیکو از مردم و اتمام حجت با همگان است که با افرادی که از کفر و عناد و ظلم شان دست بر نمی‌دارند، وارد جنگ می‌شود. همان صاحبان زر و زوری که می‌خواهند از هر راهی جلوی تشکیل حکومت سراسر عدل و رحمت مهدی را بگیرند. این غده‌های سرطانی به ناچار و به حکم عقل باید جراحی شوند تا جامعه بتواند به سلامت مادی و معنوی دست یابد.

اما حتی زمانی که این عده حجت را انکار می‌کنند و آگاهانه به جنگ با منجی آخرالزمان می‌شتابند، امام زمان در ستیز با ایشان از جاده‌‌ی انصاف خارج نمی‌­شود. روایت است که در برخورد با سپاه دشمن، مهدی به یاران خود دستور می‌دهد فراریان را تعقیب نكنند و مجروحى را نكشند.[41]

حال، چگونه ممکن است مهدی که پدری دلسوز برای مردم و نجات دهنده‌‌‌ای قدرتمند برای بشریت است که صلح، امنیت، رضایت، سعادت، عقلانیت و ... را برای همگان به ارمغان می‌آورد،

-          فردی خشن و جنگ طلب باشد[42]

-          که مرامش کشتن است و توبه‌‌ی کسی را نخواهد پذیرفت[43]

-          آنچنانکه مردم پس از ظهورش آرزو می‌کنند ای کاش هرگز ظهور نمی‌کرد؟![44]

بنابراین، به دلیل آنکه چنین روایاتی به شکلی واضح و انکارناپذیر با احادیث متعددی که درباره‌‌ی شخصیت مهرورز و دادگستر مهدی بیان شده در تضاد هستند، نمی‌توان صحت آنها را پذیرفت.

دلیل دوم مبنی بر ردّ شبهات مذکور، عدم اعتبار راویان این احادیث است که در ادامه به آن پرداخته می‌شود:

 

عدم وثوق راویان احادیث خشونت طلبی مهدی:

یکی از مهم ترین عواملی که سبب می‌شود شبهات مطرح شده درباره‌‌ی خشونت مهدی و توبه ناپذیری وی را مردود اعلام کنیم، آن است که افرادی که چنین احادیثی را به اهل بیت ^{علیهم السلام} نسبت می‌دهند، عموما دروغ پرداز، حقه‌باز و طردشده‌ از سوی جامعه‌‌ی مسلمانان هستند.

به عنوان نمونه «محمد بن علی کوفی»[45] که از امام باقر ^{علیه السلام} نقل می‌کند «مهدی توبه‌‌ی احدی را نمی‌پذیرد[46] و کشتاری به راه می‌اندازد که مردم آرزو می‌کنند ای کاش در همان غیبت می‌ماند[47]» بنا به تصریح علمای علم رجال، فردی دروغگو و فاسد العقیده بوده است. مثلا مرحوم نجاشی[48] که از بزرگان علم رجال محسوب می‌شود، درباره وی چنین گفته:

"بسیار ضعیف‌ و فاسد العقیده‌ است‌. در هیچ‌ چیز به‌ او اعتماد نمی‌شود. پس‌ از آن‌كه‌ در كوفه‌ به‌دروغ‌پردازی‌ شناخته‌ شد، وارد قم‌ گردید، مدتی‌ بر احمد بن‌ محمدبن‌ عیسی‌ (اشعری‌) وارد بود، سپس‌ به ‌غالی‌ بودن (فردی که غُلُو می‌کند) مشهور شد ... احمد بن‌ محمد بن‌ عیسی‌ او را از قم‌ بیرون‌ كرد."[49]

یکی دیگر از افرادی که مهدی – این سفیر رحمت و هدایت – را فردی خشن و خونریز معرفی کرده و گفته‌‌ی خود را نیز به امام صادق علیه السلام نسبت داده، «علی بن ابی حمزه» است.[50] در تبیین شخصیت «ابن ابی حمزه» همین بس که وی پس از شهادت امام کاظم علیه السلام به دلیل طمع در اموالی که به امانت از سوی ایشان نزدش بود، به دروغ شایع کرد که امام هفتم نمرده؛ بلکه در غیبت به سر می‌برد.[51] وقتی امام رضا پس از شهادت پدرش (امام کاظم) از «ابن ابی حمزه» و برخی دیگر از کارگزاران امام کاظم خواست اموالی که دست شان بود بازگردانَند، آنها از برگرداندن پول امتناع کردند و گفتند امام کاظم اصلا نمرده که ما بخواهیم اموالش را به جانشینش پس بدهیم؛ بلکه او همان قائم آل محمد (منجی موعود) است[52] که پس از مدتی رجعت خواهد کرد[53]! با چنین ادعایی که توسط «ابن ابی حمزه» و چند تن دیگر مطرح شد، مذهبی جدید به نام «واقفیه» شکل گرفت که پیروان آن به امامت امام رضا و امامان پس از ایشان ایمان نیاوردند.[54]

بنابراین همانطور که توضیح داده شد، هم «محمد بن علی کوفی» و هم «علی بن ابی حمزه» نزد بزرگان علم رجال نه تنها افرادی مورد وثوق نیستند؛ بلکه به دروغ و فساد عقیده معرفی شده‌اند. حال چگونه می‌توان به روایاتی که آنها درباره‌‌ی جنگ طلبی و توبه ناپذیری مهدی بیان کرده‌اند اعتنا نمود؟ روایاتی که همانطور که به تفصیل نشان داده شد، با بسیاری دیگر از احادیث مورد تایید علمای علم رجال در تضاد اساسی هستند.

 

نتیجه ­گیری:

بر اساس روایات متعددی که از اهل بیت ^{علیهم السلام} در وصف مهدی – منجی موعود - رسیده، ایشان، رحمت گسترده‌‌ی پروردگار و رحمتی برای عالمیان است. مهدی، صاحب خُلق عظیم و پیرو سیره‌‌ی پیامبر رحمت است؛ پیامبری که به هدایت و خوشبختی مردم شوق فراوان داشت و جز با عطوفت و رأفت و جوانمردی با ایشان رفتار نمی‌کرد. مهدی، هدایتگر و توبه پذیر است. مهدی، سفیر صلح، امنیت و خوشبختی است. مهدی، مهربان تر از مادر و دلسوزتر از پدر است ...

بنابراین، خشونت و جنگ طلبی و توبه ناپذیری و قتل و کشتار، نمی‌تواند شیوه‌‌ی چنین شخصیتی باشد. اگر در بسیاری از روایات، ظهور مهدی در کنار جنگ و کشتار بیان شده، دلیلش آن است که اولا: پیش از ظهور، جنگ­های متعددی در نقاط مختلف زمین به دست افرادی ستمگر رخ می‌دهد که امام زمان در هیچ کدام از آنها دخیل نیست. بلکه اصولا برای اتمام آن خونریزی‌ها و چشاندن طعم عدل و به دعای مردم، ظاهر می‌شود. ثانیا: پس از آنکه مهدی ظهور می‌کند، همگان را با پندی نیکو به رعایت حقوق خدا و مردم فرا می‌خواند اما عده‌‌ی قلیلی از پذیرش این امر سر باز می‌زنند و به شیوه‌‌ی خود مبنی بر آدم کشی و ظلم و جنایات ادامه می‌دهند. مهدی پس از آنکه حجت را بر ایشان تمام می‌کند به امر خدا و به تایید عقل شرّ آن ستمگران را از سر مردم کم می‌کند تا همگان طعم آرامش و صلح و امنیت را در سراسر زمین بچشند. توجه به این نکته ضروری است که مهدی حتی در برخورد با این افراد ظالم و خونریز هم از جاده‌‌ی انصاف خارج نمی‌شود و جوانمردانه با ایشان رفتار می‌کند.

اثری از بی عدالتی و ظلم در دوران حکمرانی مهدی دیده نمی­‌شود. ثروت و امنیت موج می­‌زند. مردم همگی راضی و خشنود هستند؛ آنچنان که حتی مردگان نیز آرزوی حیات در عصر او را می‌کنند.

روایاتی که خشونت را به مهدی نسبت می­‌دهند توسط افرادی دروغ پرداز و حقه باز – مانند محمد بن علی کوفی و ابن ابی حمزه - که مورد اعتماد و تایید ائمه نبودند نقل شده است.

 

 

 

 

 

 

---